We betalen steeds minder contant. Toch blijft een trouwe, substantiële groep de voorkeur geven aan geld in zijn fysieke vorm. het is niet de geur, nog het gevoel; het is de eenvoud en de zekerheid dat cash het altijd doet. Rabobank zal daarom samen met andere banken de dure infrastructuur van contant geld blijven onderhoud. Dat werd samen met DNB onlangs afgesproken in het ‘Convenant Contant Geld’. Lees hier een artikel van de Rabobank waarom ze hier achter staan en wat volgens hun het belang van contant geld is.
Heeft contant geld nog een toekomst?
In zijn jonge dagen werkte Wim Boonstra, nu speciaal adviseur en econoom bij RaboResearch Global Economics & Market, als uitzendkracht bij een bank. het kwam voor dat hij grote sommen geld naar andere bankkantoren in de regio moest brengen. Boonstra herinnert zich hoe hij eens veertigduizend gulden – in muntgeld – in jutezakken in de achterbak van zijn Simca 1100 laadde. De achteras bezweek bijkans, de neus stond merkbaar hoger, maar hij reed nog wel. In 1979 was geld nog zwaar, verplaatste het zich nog niet via betaalverzoeken en pinbetalingen als gewichtloze nullen en enen door een digitaal netwerk. Het was de tijd dat cash nog ‘king’ was.
Contant geld is allang niet meer de dominante betaalmethode in Nederland. Sinds 2016 betalen we aan de kassa liever met de pinpas dan contant, blijkt uit cijfers van De Nederlandsche Bank (DNB). In 2019 was een derde van de toonbankbetalingen nog contant, in 2020 zakte dat aandeel tot net iets boven de twintig procent. Op dat niveau bleef het in 2021. In vergelijking met andere eurolanden wordt in Nederland aan de kassa relatief het minst contant betaald. Ook in onderlinge betalingen zijn de verhoudingen omgedraaid.
In 2019 betaalden we elkaar nog voornamelijk contant (terug). Door het toenemende gemak van mobiele betaalverzoeken gaat dat tegenwoordig grotendeel elektronisch. We gebruiken nog wel cash, maar nemen het minder vaak op. In tien jaar tijd is het aantal betaalautomaten in Nederland dan ook bijna gehalveerd. er zijn nu zo’n vijfduizend ‘Geldmaten’. Waarom contant geld onder Nederlandse consumenten aan populariteit verliest, laat zich raden. Het alternatief, ons girale betalingssysteem, werkt buitengewoon goed. Het is snel (een pintransactie is vrijwel onmiddellijk verwerkt), goedkoop (zowel voor winkeliers als voor banken) en het systeem werkt vrijwel altijd.
‘Er zijn weinig landen die het wat dat betreft zo goed hebben’, zegt Boonstra, die naast zijn werkzaamheden voor Rabobank bijzonder hoogleraar Economische en Monetaire Politiek is aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Voor RaboResearch doet hij onder meer onderzoek naar de rol van contant geld in ons betalingsverkeer. ‘Een van de voordelen van contant geld was nu juist dat het direct van eigenaar wisselt als je het uitgeeft’, legt hij uit. ‘Door de snelheid en betrouwbaarheid van ons girale systeem is dat geen onderscheidende kwaliteit meer. Het girale systeem heeft bovendien zijn eigen voordelen. Je hoeft voor aankopen niet vooraf geld in huis te halen, het is minder belastend voor het milieu en geld sturen en ontvangen is veel veiliger.’
Cash als perfecte backup
Als we uitzoomen, heeft cash ook op macro-economisch niveau twee belangrijke functies. Boonstra legt het uit: ‘Contant geld is de perfecte back-up. Mocht dat betrouwbare girale systeem in Nederland toch een s met een langdurige storing te maken krijgen of door digitale aanvallen geteisterd worden, dan is daar nog cash, dat het altijd doet.’ Dan moet je het wel in huis hebben. Al zijn er ook storingen denkbaar waarbij de geldautomaten blijven werken. Volgens een modelberekening van DNB is het aantal geldautomaten net voldoende om contant geld te laten functioneren als back-up. Alle huishoudens in Nederland zouden binnen twee dagen vijftig euro kunnen opnemen.
De tweede functie van contant geld: het geeft vertrouwen. Er is geen gelijke wisselwerking tussen publiek geld (giraal, door commerciële banken gecreëerd en uitgegeven). Een tientje in je hand is tien euro op je bankrekening erbij als je het stort. Omgekeerd hetzelfde. Dat maakt dat we ons monetaire systeem als geheel kunnen vertrouwen. De groep consumenten die cash boven giraal geld prefereert, is kleiner geworden, maar blijft substantieel. Volgens het Nibud gaat het om zo’n tweeënhalf miljoen mensen. Contant geld heeft namelijk genoeg andere positieve eigenschappen die met technologische ontwikkelingen niet minder relevant worden.
Cashbetalingen zijn anoniem, ten eerste. Met name in Duitsland en Oostenrijk hecht men daar veel waarde aan. Daarnaast is het simpel en toegankelijk. Zo worden mensen met een visuele beperking geholpen door de voelbare kenmerken van biljetten. Ouderen die niet goed overweg kunnen met internetbankieren en mobiele betaalverzoeken, kunnen dat vaak nog wel met contant geld. Het Nibud prijst de eenvoud en tastbaarheid van cash. Wie aan het begin van de week een budget pint, kan elk keer dat hij zijn portemonnee pakt in één oogopslag zien hoeveel geld hij nog over heeft. Dat helpt verleidingen te weerstaan en grip te houden op je financiën. Daar zijn weliswaar ook oplossingen voor in het girale systeem (gescheiden rekeningen en de functie ‘Inzicht’ in de Rabo App), voor sommigen is niets zo helder als de hoeveelheid cash in de knip.
Convenant Contant geld
‘Wat iemands beweegredenen ook zijn’, zegt Boonstra, ‘het is duidelijk dat een deel van onze klanten nog altijd graag contant betaalt. Ook hen willen we goed bedienen.’ Mede daarom tekende Rabobank in april het Convenant Contant geld. Dat deed zij samen met onder andere DNB, de andere grote banken, Betaalvereniging Nederland en vertegenwoordigers van consumenten, winkeliers en horeca. Vanwege de hier genoemde voordelen en functies van het zogeheten chartale systeem committeren de partijen zich met een aantal concrete afspraken voor tenminste vijf naar aan het goed laten functioneren ervan. In het convenant wordt ook een nieuw onderzoek aangekondigd naar ene eerlijke verdeling van de kosten, ‘zodat ook op de lange termijn het publiek belang van contant geld geborgen kan worden’.
Of je er nu hoopte of voor vreesde: ‘Contant geld verdwijnt niet zomaar‘, zegt Boonstra. ‘Voor te veel mensen is het heel belangrijk. Toezichthouders hechten sterkt aan de rol van cash als back-up voor het girale systeem. Bovendien behoort Nederland tot een groter valutagebied. Je kunt niet in het ene euroland wel contant geld hebben en in het andere niet. In veel andere landen is cash nog zeer populair. Omdat het girale systeem bijvoorbeeld minder goed werkt of duurder is dan hier. Soms liggen er culturele verschillen aan ten grondslag. Zo menen de Duitsers dat alleen contant geld ‘echt’ is. Nur Bares is Wares.’
Bron: Magazine Rabo & Co
